Beste vrienden,

"De staat van de wereld hangt af van de toestand van de gelovigen," schrijft de bekende Duitse theoloog Ludwig Weimer in zijn voor ons geschreven tekst. Aansluitend op onze laatste Europabrief willen we u opnieuw enkele fundamentele gedachten over het geestelijke landschap van ons continent meegeven.

Laten we gebruik maken van het Pinksterfeest en de tijd erna om bijzonder voor ons Europa te bidden. Hartelijk dank dat u deze intentie helpt verspreiden!

Uw Europa voor Christus! - Team in Wenen

 

Het testament van Jezus in Johannes 17

De wortels van Europa bevinden zich in Athene, Rome en Jeruzalem. Athene en Rome staan voor de intellectuele en technische vaardigheden, Jeruzalem voor het joodse geloof en de hoop van de christelijke gemeenschap op het koninkrijk van verlossing en naastenliefde. Welke bijdrage leveren de afscheidswoorden van Jezus in het evangelie van Johannes voor de fundamenten van Europa? Strikt genomen is hier de evangelist Johannes aan het woord. Hij legt voor alle toekomstige christenen Jezus een testament in de mond. Dit mondt uit in een aangrijpend gebed voor de eenheid van het Godsvolk. Johannes onderscheidt de volgelingen van Jezus heel duidelijk van de burgers van de wereld, maar het is de taak van zijn leerlingen om aan de wereld te werken. De toestand van de wereld hangt af van de toestand van de gelovigen.

 

"in de wereld gehaat” – omdat ze “niet van de wereld zijn”

“De wereld” verwijst naar de zondige kant van de Europeanen. List, geweld en seks bepalen zijn fundamentele mythes: Zeus ontvoert als een stier Europa, voor het bezit van Helena ontbrandt de oorlog met Troje (George Steiner). De 'wereld' heeft God niet aangenomen, zegt Johannes, omdat ze de vrijheid misbruikt die ons mensen gegeven is. Ook deze bittere waarheid is een onderdeel van de ervaring van de joods-christelijke wijsheid. De tegenhanger is: "in de waarheid geheiligd" zijn (Joh. 17:19), of "geloof en rede" (paus Benedictus XVI). Israël, Jezus en de apostelen zagen Gods wil en zijn weg. Hoe kunnen de scheuren in de schepping echter geheeld worden als de rechtvaardigen en de gelovigen, omdat hun taak veeleisend is, slechts een minderheid vormen?

"Ik heb hen in de wereld gezonden"

Hoe kan een minderheid van christenen de rest van de grote samenleving in balans houden? Stel je een oude apotheekschaal voor: aan de ene kant ligt de kleine gemeenschap van christenen en aan de andere het hele gewicht van de wereld. Alleen door de juiste kwaliteit, namelijk het gewicht van ons christen-zijn - Jezus noemde het zout, zuurdesem, de stad op de berg - kunnen wij christenen onze omgeving en maatschappij in het evenwicht van het heil houden. Best door ons voorbeeld, zoals we onszelf gedragen in alle gebieden en aspecten van het leven en laten zien hoe ze harmonisch, rechtvaardig en mooi kunnen zijn. Je zou het ook evangelisatie door de fascinatie kunnen noemen. Je hoeft niet eens een missioneringscampagne te hebben. Mooie en opvallende dingen trekken uit zichzelf mensen aan vanuit de nieuwsgierigheid en het plezier in een edele wedstrijd.

 

"Ze moeten volmaakt zijn in de eenheid"

Het "jij" en "jullie" van de leerlingen is een gebalde kracht. Ze zijn geen geïsoleerde egoïsten. Zij begrepen de missie om Gods instrument in de wereld te zijn, om Jezus' bediening voort te zetten in de kracht van hun gemeenschap. Dit netwerk van het Volk Gods moet de landen, staten en continenten omvatten, in de machteloosheid van de minderheid, maar met de macht van de waarheid en de liefde. Martin Buber bedacht het begrip “mittegeinte Gemeinde” (gemeenschap rond een centraal punt): de periferie van een wij zou slechts een sociale structuur vormen, slechts de spaken naar een gemeenschappelijk centrum maakt haar wezen uit. Wat is ons midden? Allen zijn verenigd door de ervaring van de geschiedenis met God. Het testament van Jezus noemt de vruchten: vreugde in Gods liefde, rijkdom en glorie. God heeft twee armen en handen om in de wereld te werken: zijn Heilige Geest en Zijn Zoon Jezus Christus. Maar hij heeft na de dood van Jezus opvolgers. Deze zijn de werkplaats van God, Zijn volk, Zijn kerk, waar in zijn geest en de geest van Jezus gewerkt wordt.

 

“Voor de eenheid kan zelfs Jezus alleen maar bidden”

De verdeeldheid is in de wereld natuurlijk, de eenheid is een wonder. De wereld kan geen vrede vinden en heeft het voorbeeld van de christenen nodig. "Opdat de wereld erkenne ... opdat de wereld kan geloven", zegt het gebed van Jezus aan God de Vader, en zeer prominent: "Ik bid voor hen, niet voor de wereld bid ik, maar voor hen die Gij mij gegeven hebt”. Dit is realisme en vereist logisch denken. God heeft medewerkers nodig en hij vindt slechts een minderheid. Maar die volstaat – indien er geen verdeeldheid zou zijn die veel ongeloofwaardig en al te menselijk maakt. Bij het thema kerkscheuring vergeten we meestal de oerscheuring tussen christenen en joden. Het was het "oerschisma" (kardinaal Walter Kasper), dat wil zeggen: wij christenen zijn niet de enige erfgenaam in plaats van de joden, maar we zijn afgescheiden van de joodse wortels. De niet-beëindigde bond met de joden zou de eerste grote kwestie van de oecumenische dialoog moeten zijn. Want over dit verbond gaat het in het gebed van Jezus. Het moet ons raken dat zelfs de Zoon van God en zijn dood, de eenheid van Gods volk niet kon afdwingen. Zelfs Jezus kan alleen maar hiervoor bidden.

Bij wie bidt gaat het om een gebeds- en wilseenheid met God. Het gebed is het werken van God aan het menselijk hart: het moet de wensen van God herkennen en ermee overeenstemmen. Het is het begin van en een besluit tot een overeenkomstige leven en handelen en kan niet zonder effect blijven.

 

Professor dr. Ludwig Weimer doceert aan de "Leertoel voor de Theologie van het Volk van God" aan de Pauselijke Universiteit van Lateranen in Rome (www.ltvg.org)